Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Doanh nghiệp kiến nghị Chính phủ sớm có hướng dẫn cụ thể hơn về tiêu chí chỉ định thầu

Ông Hồ Đức An – Giám đốc Kỹ thuật, Công ty CP FECON kiến nghị Chính phủ và các bộ, ban, ngành sẽ có hướng dẫn cụ thể hơn về tiêu chí chỉ định thầu, cũng như lựa chọn công nghệ cho dự án đường sắt cần sớm được quyết định để các doanh nghiệp có cơ sở chuẩn bị.

Ngày 14/5, báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt tổ chức tọa đàm “Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam: Cơ hội để kinh tế tư nhân bứt phá trong kỷ nguyên mới”, lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia, doanh nghiệp đã phân tích góp ý để các doanh nghiệp tư nhân chuẩn bị sẵn sàng tham gia vào dự án.

Tại buổi tọa đàm, ông Hồ Đức An – Giám đốc Kỹ thuật, Công ty CP FECON kiến nghị Chính phủ và các bộ, ban, ngành sẽ có hướng dẫn cụ thể hơn về tiêu chí chỉ định thầu, như ý kiến của anh Hiệp.

Đồng thời, việc lựa chọn công nghệ cho dự án đường sắt cần sớm được quyết định để các doanh nghiệp có cơ sở chuẩn bị.

Cùng đó, các doanh nghiệp trong nước khi tham gia vào công nghiệp đường sắt, đặc biệt là xây dựng hệ thống hạ tầng đường sắt quốc gia Bắc – Nam, mong muốn nhận được sự hỗ trợ thực chất từ Chính phủ. Cụ thể, về đất đai, ví dụ như khi đầu tư xây dựng trụ sở sản xuất cấu kiện bê tông hoặc xưởng sản xuất, chúng tôi đề xuất Chính phủ có chính sách hỗ trợ về mặt bằng, ưu đãi thuế và tín dụng, tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn với chi phí hợp lý để triển khai dự án.

Bên cạnh đó, ông An đề nghị tới Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ có thể hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc tài trợ các đề tài nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đường sắt, cũng như hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực.

Ngoài ra, việc giảm thuế thu nhập cho đội ngũ kỹ sư và công nhân tham gia vào quá trình xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cũng là một kiến nghị đáng xem xét.

Ông An mạnh dạn đề xuất Chính phủ có chương trình miễn thuế đối với các thiết bị nhập khẩu để tạo tài sản phục vụ sản xuất cấu kiện bê tông, lu sắt hoặc thi công công trình đường sắt. Tương tự, việc miễn thuế cho các linh kiện điện tử, thiết bị máy móc thi công, phụ tùng và các sản phẩm đặc thù trong ngành đường sắt cũng rất quan trọng. Điều này bao gồm cả những sản phẩm mà Việt Nam đã sản xuất được nhưng chưa đáp ứng đủ yêu cầu của dự án đường sắt Bắc – Nam.

“Chúng tôi kỳ vọng Chính phủ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cụ thể cho các doanh nghiệp để khuyến khích đầu tư vào công nghệ, cơ sở sản xuất và nguồn nhân lực, từ đó thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành trong thời gian tới”, ông An đặt kỳ vọng vào các chính sách của Chính phủ,

Trước những kiến nghị của các doanh nghiệp về tháo gỡ cơ chế, chính sách, và được biết, Chính phủ cũng đã ban hành quyết số 106/NQ-CP ngày 23/4/2025 về kế hoạch triển khai Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Việc tháo gỡ bằng cách nào, thời gian bao lâu để các doanh nghiệp nắm được? có đưa các quy định vào Luật đường sắt sửa đổi, các Nghị định về triển khai các dự án đường sắt?

Ông Trần Thiện Cảnh – Cục trưởng đường sắt Việt Nam (Bộ Xây dựng) cho biết: Thứ nhất, chúng tôi cập nhật tinh thần của Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Các nội dung này đã được biên soạn và đưa vào thể chế hóa ở Luật Đường sắt sửa đổi. Khi triển khai các nghị quyết, một số chính sách liên quan đến đầu tư xây dựng, chuyển giao công nghiệp và công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực đã được đưa vào tinh thần của các nghị quyết.

Hiện nay, Luật Đường sắt đã trình Chính phủ, trình Quốc hội và dự kiến kỳ họp thứ 9 sẽ được thảo luận về những chính sách tháo gỡ điểm nghẽn phát triển đường sắt. Các vướng mắc từ Luật Đường sắt 2017 đều đã được chúng tôi rà soát và dự kiến sẽ trình Quốc hội đầu tư sinh học tháng 5 này để thông qua.

Ví dụ, trước đây Luật Đường sắt có quy định ưu đãi về miễn tiền thuê đất cho các cơ sở kết cấu hạ tầng đường sắt, đất công nghiệp đường sắt. Tuy nhiên, thực tiễn là kết cấu hạ tầng lại không đồng nghiệp như mặt đất để dành cho các cơ sở sản xuất phương tiện, bộ máy, toa xe hay thông tin tín hiệu.

Hiện nay, quy định này chưa đồng bộ với Luật Thuế, Luật Đất đai. Các chính sách về thuế, như bạn Nam vừa nói, bản thân Luật Đường sắt 2017 cần có chính sách mở và tạo động lực phát triển sát với các luật liên quan. Ví dụ, Luật Thuế quy định Luật Đường sắt được miễn thuế nhập khẩu cho thiết bị sử dụng cho phát triển công nghiệp đường sắt, nhưng lại không đồng bộ trong thực tiễn.

Thứ hai, về phát triển quỹ đất xung quanh nhà ga, chúng tôi đã đưa vào các quy định về phát triển công nghiệp đường sắt và đào tạo nguồn nhân lực, và hiện nay đã được thể chế hóa có lợi. Đây là những chính sách thúc đẩy phát triển đường sắt.

Còn lại những vướng mắc bất cập thực tiễn, ví dụ như quy định không được xây dựng đường gom trong phạm vi hành lang, trong khi thực tế ở nhiều nơi chúng ta phải chấp nhận tồn tại song song. Luật Đường sắt sửa đổi sẽ điều chỉnh những vấn đề này để phù hợp với thực tiễn và tinh thần chung.

Về tổng thể, có ba vấn đề chính: Một là đưa những chính sách mới để phát triển đường sắt mà luật trước chưa quy định. Hai là đồng bộ Luật Đường sắt và các kết luận liên quan để đảm bảo các chính sách cứu nạn phát triển đường sắt được thực thi. Ba là tháo gỡ những chính sách đã có trong Luật Đường sắt 2017 nhưng đang vướng mắc ở thực tiễn.

Đọc thêm